مقدمه
هنگامی
که در بحبوحه مسابقات جام حهانی در اردوی تیم ملی با وحید در اتاق
کامپیوتر اردو کارهای شخصی را انجام می دادیم گپی داشتیم راجع به سایت
شخصی اش و اینکه چرا مدتی است که آنقدرها فعال نیست. وقتی برایم توضیح داد
قرار است سایتش را تبدیل به مرکزی برای ارائه آخرین اخبار و اطلاعات
فوتبال نماید با علاقه تمام پیشنهادش را برای نوشتن مقاله در این سایت
پذیرفتم.
نگارش مقاله در این سایت را به دو جهت با علاقه انجام می
دهم. اول به این امید که ارائه مطالب که با زبانی بسیار ساده بیانم می
شوند برای علاقمندان مفید باشد و دوم به احترام وحید هاشمیان ، پسری که
تمام مدت حرفه ای ترین بازیکن تیم ایران به لحاظ رفتار و کردار بود. وحید
الگویی ایده آل برای تمام بازیکنان جوان فوتبال ایران است که مانند تمام
فوتبالیستهای ایرانی از محلات و تیمهای کوچک به بزرگترین تیمهای فوتبال
جهان مانند بایرن رفته است و در این مسیر هیچگاه خود را گم نکرده و همچنان
فروتن و سربه زیر است.
اصول اولیه آمادگی در فوتبال
هر
مربی برای سازماندهی یک تیم فوتبال و تمرین باید 4 رکن اساسی را در نظر
بگیرد به شکلی که هر یک از تمرینات و گردهمایی در تیم در راستای تقویت یکی
از ارکان چهارگانه باشد.
این چهار رکن عبارتند از
1. تکنیک
2. تاکتیک
3. آمادگی جسمانی
4. آمادگی روانی
هر یک از ارکان فوق دارای تعریف مشخصی می باشند که به قرار ذیل هستند
تکنیک : عبارت است انجام حرکاات انفرادی صحیح با توپ و بدون توپ.
توسعه تکنیک تابع مراحل زیر است:
1. مرحله فراگیری
2. مرحله پیشرفت
3. مرحله تسلط یا مهارت (انجام تکنیک در شرایط مسابقه)
4. مرحله استادی
تاکتیک: تاکتیک عبارت است از انجام برنامه های دستجمعی در سه زمان
• حمله یا زمان مالکیت توپ
• دفاع یا هنگام مالکیت حریف بر توپ
• تغییر وضعیت یا انتقال
افزودن
تغییر وضعیت به زمانهای بازی در فوتبال بر مینای تئوری لوئیس ونگال مربی
بزرگ هلندی در فوتبال صورت گرفته است. بر مبنای این تئوری انتقال یا تغییر
وضعیت در فوتبال خود به دو قسمت تقسیم می شود
• تغییر وضعیت از دفاع به حمله
• تغییر وضعیت از حمله به دفاع
بر
مبنای این نظریه زمان انتقال در فوتبال مدرن مهمترین بخش و تعیین کننده
ترین زمان بازی است و کیفیت دو زمان دیگر یعنی دفاع و حمله تابع کیفیت و
نحوه زمان انتقال است.
هنگامی که راجع به تاکتیک صحبت می شود در مورد برنامه های گروهی یا تیمی در یکی از سه زمان مذکور در بازی فوتبال صحبت می شود.
لازم
به ذکر است که تعداد بازیکنان حاضر در برنامه نیز حائز اهمیت است. برای
مثال چنانچه ایده در مورد 2 تا 7 بازیکن باشد این برنامه ها گروهی است.
چنانچه ایده برای تعداد بیشتری باشد ایده یک برنامه تیمی است. این تاکتیک
ها می تواند برای خطوط مشخص (تاکتیکهای خطوط) مناطق مشخص (منطقه ای یا
Zonal) و یا نفرات مشخص باشد.
در مبحث تاکتیک کلمات دیگری نیز مطرح
میشوند. کلماتی از قبیل استراتژی ، نقشه بازی (Game Plan) و آرایش های
تیمی (Team Formations). در اینجا به مفاهیم اولیه این لغات نیز می پردازیم
•
استراتژی: به معنای اید ه های کلی بازی در یک تیم است. برای مثال اینکه یک
تیم فوتبال هجومی بازی می کند یا فوتبال تدافعی استراتژی بازی آن تیم است.
اینکه آیا یک تیم توان پذس در زمین حریف را دارد یا خیر بسته به استراتژی
بازی دارد. استراتژی بازی یک تیم بر مبنای واقعیتهای ، امکانات و توانائی
های یک تیم تدوین میشود. مربیان مجرب معمولا نحوه انتخاب بازیکنان را بر
مینای استراتژی بازی قرار می دهند. تیمهایی فیزیکی با تمایل به پرس از
نفرات قوی در درگیری های یک در مقابل یک بهره میگیرند.
• نقشه بازی
(Game Plan): درمصاف با دو تیم مختلف ، هر تیم نیازمند طراحی برنامه ای
برای رویارویی با حریف خود می باشد. هدف از این طرح حداکثر استفاده از
توان تیمی خودی در ممقابل نقاط ضعف تیم حریف به هنگام حمله و حداکثر پوشش
نقاط ضعف تیم خودی در برابر نقاط قوت حریف به هنگام دفاع می باشد که باید
در راستای استراتژی کلی تیم باشد.
• آرایش های تیمی (Team Formations):
نحوه قرار گرفتن بازیکنان یک تیم در زمین را ارایش تیمی مینامند. برای
نشان دادن این ارایش ها از اعداد استفاده میشود که در آن اولین عدد مربوط
به خط دفاع می باشد و آخرین ان مربوط به خط حمله است. مجموع این اعداد
برابر عدد 10 است. در این روش از آنجا که دروازبان معمولا ثابت است و قابل
تغییر نیست در محاسبه نفرات مد نظر قرار نمی گیرد و آرایش برای بازیکنان
درون زمین ذکر میگردد. در مقالات آینده سعی میکنم تا تعدادی از آرایش های
استاندارد را بررسی کنم.
آمادگی جسمانی: یکی از ارکان اساسی در
فوتبال آمادگی جسمانی است. اهمیت این رکن در فوتبال بگونه ای است که عدم
حضور آن می تواند تمامی ارکان دیگر در این ورزش را تحت تاثیر قرار دهد. در
واقع این رکن مبنای اولیه تمامی ارکان دیگر بازی است و اهمیت آن با توجه
به پیشرفت مداوم این علم روز به روز بیشتر می شود. بسیاری از مربیان اینک
با تکه بر آمادگی های جسمانی نقاط ضعف تیم خود را در دیگر زمینه ها می
پوشانند یا به حداقل می رسانند.
برای پیشرفت در در این زمینه ،
تمرینات و متدهای استاندارد فراوانی عرضه شده که البته نیازمند درک عمیق
برای تطابق آن با شرایط هر تیم میباشند. آمادگی جسمانی در واقع پرورش
سیستمهای انرژی بدن انسان در راستای ورزش مورد نظر است. این سیستمها
عبارتند از
• سیستم هوازی (Aerobic)
• سیستم غیر هوازی (Anaerobic)
سیستم غیر هوازی در دو بخش غیرلاکتیکی (Alactic) و لاکتیکی (Lactic) که طبقه بندی میشود که دارای زیر مجموعه های خود می باشند.
ایده های آمادگی جسمانی در یکی از موارد سه گانه زیر صورت می گیرد
1. استقامت
2. قدرت
3. سرعت
موارد فوق زیر مجموعه هایی را دارا می باشند برای مثال استقامت در سرعت و استقامت در قدرت و قدرت انفجاری
آمادگی
روانی: آمادگی روانی از جمله مواردی است که اخیرا در ورزش فوتبال دارای
جنبه حیاتی شده است. در ادوار گذشته استفاده از ابزارهای روانی محدود به
تجربیات و استعدادهای انفرادی مربیان می گردید. امروزه این اصل از فوتبال
به یکی از موارد اساسی در فوتبال تبدیل شده و مربیان برای آشنایی بیشتر به
این علم به سمینارها و کلاسهای مختلفی رجوع می کنند. همچنین بسیاری از
تیمها با استفاده از متخصصین این علم در مادر فنی خود سعی می کنند تا
حداکثر استفاده از این رکن اساسی را ببرنند. علی رغم پیشرفتهای حاصله در
روانشناسی ورزشی در سالهای اخیر ، تماس مستقیم روانشناسان با ورزشکاران
بصورت مستقیم مورد مناقشه فرئانی میان مربیان و اهالی ورزشی است. بسیاری
از مربیان ترجیح می دهند که از متخصصین این علم بعنوان مشاور در تیمها
استفاده کنند و از تماس مستقیم آنان با ورزشکاران به دلیل تجربیات ناموفق
فراوان اجتناب ورزند.
آماده سازی روانی در هر تیم دارای شاخه های
گسترده ای است که معمولا از زمان تمرینات پیش از فصل آغاز میگردد و تا
پایان فصل ادامه می یابد. این سازماندهی معمولا از تدوین اهداف آغاز و با
تدیون برنامه ها انفرادی و جمعی تا پایان فصل ادامه می یابد.
طبقه بندی مربیان
مربیان
فوتبال بر مبنای تاکید و تمایل به یکی از چهار رکن اساسی در فوتبال طبقه
بندی میشوند. بدیهی است که هر مربی برای موفقیت نیازمند آگاهی کافی از
تمامی چهار رکن آمادگی در فوتبال می باشد لیکن هر مربی بر مبنای تجربیات و
تمایلات شخصی ناخودآگاه به یکی از آن چهار رکن تمایل بیشتری دارد. بر این
مبنا طبقه بندی مربیان شکل می گیرد. برای مثال مربی ای مانند مورینیو در
زمره مربیان تاکتیکی ، اسکولاری مربی روانشناس ، کلینزمن مربی امادگی
جسمانی و تله سانتای فقید تکنیکی برآورد می شوند.
این طبقه بندی به بسیاری از تیمها کمک می کند تا مربیان مورد نظر خود را برمبنای نیاز و فلسفه بازی خود انتخاب نمایند.